Wat zijn proteïnen en waarom moet je het eten?

Je weet misschien welke voedingsmiddelen proteïne bevatten maar heb je je wel eens afgevraagd wat proteïne eigenlijk is? Of waarom je het zeker na een heftige sportsessie moet eten? In dit artikel lees je alles over deze belangrijke macrovoedingsstof.

Proteïne is uiteraard een essentieel onderdeel van gezonde voeding. De meeste van ons weten dit als sinds onze jeugd – waarschijnlijk omdat ons verteld is dat je “groot en sterk” wordt van proteïnen. En alhoewel er een discussie is wie eigenlijk het woord “proteïne” heeft bedacht (het verscheen voor het eerst in de wetenschappelijke literatuur in 1838), is er geen onenigheid over het feit dat het is afgeleid van het Griekse woord “protos” – wat “eerste rang of positie” – betekent om aan te geven hoe belangrijk proteïne is in het leven.

Waar zijn proteïnen van gemaakt?
De proteïnen die je eet (en de proteïnen in je lichaam) bestaan stuk voor stuk uit kleine deeltjes, die aminozuren worden genoemd. Je hoort vaak dat aminozuren worden beschreven als “bouwstenen” omdat deze kleine individuele deeltjes op verschillende manieren zijn samengesteld om proteïnen op te bouwen.

Je kunt aminozuren vergelijken met de letters van het alfabet. In het Nederlands gebruiken we slechts 26 letters om alle woorden die wij schrijven en spreken op te bouwen. Sommige woorden zijn kort, andere lang – maar wij creëren miljoenen woorden uit slechts 26 letters. En de uiteindelijke rangschikking van de letters bepaalt de klank en de betekenis van het woord.

Op dezelfde manier zijn er 20 aminozuren die aan elkaar kunnen worden geregen om proteïnen te maken – de aminozuren die je eet en de aminozuren die door je lichaam worden aangemaakt. En net zoals niet alle 26 letters worden gebruikt om een woord te creëren, bevatten de meeste proteïnen ook niet alle 20 aminozuren.

Maar net zoals letters aan elkaar geregen worden om woorden te maken– kunnen aminozuren aan elkaar worden geregen in verschillende volgorde en in verschillende lengtes (van slechts enkele aminozuren tot enkele duizenden) om verschillende proteïnen te maken. En de volgorde van aminozuren geeft iedere proteïne zijn “betekenis” – omdat de uiteindelijke structuur van de aminozuurketen specifiek bepaalt wat die proteïne is en doet.

De proteïnen die je eet
Wellicht heb je er nog nooit over nagedacht maar niet alle proteïnen in voeding zijn hetzelfde. De volgorde van aminozuren die het wit van een ei creëert verschilt veel van de volgorde van aminozuren waaruit de proteïne in een glas melk bestaat.

Wanneer je voedingsmiddelen eet dat proteïne bevat, dan zou het logisch moeten zijn dat verschillende voedingsmiddelen verschillende proteïnen bevatten (en meestal meer dan één) – ook al bestaan ze allemaal uit aminozuren.

Als je bijvoorbeeld melk of yoghurt eet, eet je proteïnen die caseïne en wei worden genoemd. Wanneer je vlees, vis of gevogelte eet, eet je – onder andere – proteïnen die collageen en myosine heten. Bonen bevatten proteïnen die leguminen heten en eieren bevatten een aantal verschillende proteïnen, waaronder één die avidine wordt genoemd en één ovalbumine heet.

Deze proteïnen zijn stuk voor stuk uniek omdat ze allemaal bestaan uit een unieke opeenvolging van aminozuren. En zodra de proteïnen zijn verteerd en opgenomen, kunnen hun aminozuren worden gebruikt als bouwstenen voor de proteïnen in je lichaam. Lees verder...